درباره آرزوهای بزرگ اثر چارلز دیکنز

دیدگاه اولیۀ کتاب همین است و اگر بخواهیم آن را نکته‌ای واقعی و جداگانه در زندگی دیکنز بدانیم، ضرورت هم پیدا می‌کند. دیکنز احساسات بسیاری داشت، چون هنرمند بود؛ اما چون هنرمند بزرگی بود، یک احساس فوق‌العاده داشت. بنابراین هر تفاوت واقعی نسبت به درونمایۀ اصلی یا بهتر بگویم (از دیکنز عذرخواهی می‌کنم) نیروی اصلی خلاقۀ او، بسیار اهمیت دارد. در این بخش از کارش، دیکنز به‌هیچ‌وجه مانند تکری احساس و فکر نمی‌کند و اصلاً شبیه او نمی‌نویسد، بلکه می‌کوشد او را درک کند. او خودش را در موقعیتی در یک مکان خاص می‌گذارد؛ او انسان را درست از زاویه‌ای مشاهده می‌کند که در رمان‌های اجتماعی و طعنه‌آمیز تکری بررسی می‌شود. وقتی شخصیت پیپ را خلق می‌کند، تصمیم می‌گیرد قدرتی چون نیروی هرکول را به او نبخشد، اما ضعفی مانند ضعف پندنیس را در وجود او بنشاند. وقتی تصمیم می‌گیرد آرزوی بزرگ پیپ را توصیف کند، با این انگاره قلم به دست نمی‌گیرد تا بنویسد که این آرزوهای بزرگ، مثل یک قصۀ پریان، قرار است برآورده شوند؛ او از همان ابتدا با این انگاره رمانش را آغاز می‌کند که این آرزوهای بزرگ محقق نمی‌شوند. چنانچه در مطالب دیگر هم نوشته‌ام، می‌توانیم نام تمام رمان‌های دیکنز را آرزوهای بزرگ بگذاریم. تمام کتاب‌های او لبریز از آرزویی واهی اما پرحرارت برای به دست آوردن چیزی هستند؛ مثلاً آرزوی کسی که صحبت کند؛ دودکشی که دود را به هوا بفرستد، یا رویدادی دیگر، شعفی دیگر؛ یا برآورده شدن هر نوع رؤیای یک انسان مشتاق. می‌شود نام تمام رمان‌های او را آرزوهای بزرگ گذاشت. اما تنها کتابی که نام آرزوهای بزرگ را به آن داده، تنها کتابی است که آرزویی در آن برآورده نمی‌شود. برای نسل باشکوه و ناآگاهی که این کتاب به آن‌ها تعلق دارد، چنین بود. تمام شکوه آن طبقۀ متوسط در انگلستان قدیم ناآگاهی این طبقه بود؛ تمام برتری‌اش به همین موضوع برمی‌گشت که فرهنگ کل کشور از آنجا ریشه می‌گرفت، اما خودش به این امر اشراف نداشت. اگر دیکنز لحظه‌ای درک می‌کرد که خوش‌بین است، دیگر آدم شادی نبود.